Land: | | Postcode: | |
|
| Zoeken: |
Ellipsboog vernieuwen (tabel 22.21.798)
|
Excl. BTW | Incl. BTW | |||||||
Activiteit | Omschrijving | Bijzonderheid | Eenheid | Uren | Directe kosten | Indirecte kosten | Totaal | Eindtotaal |
Ellipsboog vernieuwen in baksteen Waal- of IJsselformaat met 50% bijleveren van nieuwe stenen (kopiƫren, imiteren, reconstrueren) | Halfsteens diepe boog | Zonder boogvulling | stk | 37,35 | 2.133,38 | 2.581,39 | ||
Met boogvulling | stk | 45,15 | 2.582,83 | 3.125,23 | ||||
Steens diepe boog | Zonder boogvulling | stk | 44,08 | 2.633,17 | 3.186,14 | |||
Met boogvulling | stk | 51,88 | 3.235,61 | 3.915,08 | ||||
Anderhalfsteens diepe boog | Zonder boogvulling | stk | 60,72 | 3.837,72 | 4.643,64 | |||
Met boogvulling | stk | 68,52 | 4.084,00 | 4.941,64 |
Kosten
Uitgangspunt
Alle kosten in deze tabel met de onderliggende kostenberekeningen in de specificaties zijn gebaseerd op de omschrijving en uitgangspunten, die bij deze tabel staan. In de kostenberekeningen is uitgegaan van uitvoeringstijden voor de werkzaamheden en van de bruto prijzen voor de materialen en producten.
Bij renovatiewerkzaamheden en restauratiewerkzaamheden aan monumenten komt het dikwijls voor dat gemetselde bogen verzakt of gescheurd zijn. Dit geldt niet alleen voor de boog zelf, maar ook voor het metselwerk boven de boog.
In de calculaties wordt ook een gedeelte van het metselwerk boven de boog meegenomen.
In de calculatie is ervan uitgegaan dat 50% van de bestaande stenen kan worden hergebruikt en 50% restauratiestenen moet worden bijgeleverd. Er is gerekend op hergebruik van de boogvulling.
De kosten betreffen het opmetselen van één boog, met of zonder boogvulling. Bij meerdere bogen met dezelfde afmetingen valt de prijs per gemetselde boog lager uit.
Kosten exclusief
De kosten zijn exclusief steigerwerk, materieelgebruik, transport, afkomende materialen en stort, het demonteren en monteren van glas-in-lood of brugstaven en het documenteren van de bestaande situatie.
Classificaties en richtlijnen
Ellipsboog vernieuwen
2231 Metselwerk met mortel, baksteen met mortel (STABU hoofdstuk en paragraaf)
2121 Buitenwanden constructief, massieve wanden (Gebouwelement NL/SfB tabel 1)
1 Conserveren (Restauratiecode volgens restauratieladder)
2 Repareren (Restauratiecode volgens restauratieladder)
3a Vernieuwen door kopiëren (Restauratiecode volgens restauratieladder)
3b Vernieuwen door imiteren (Restauratiecode volgens restauratieladder)
3c Vernieuwen door verbeteren (Restauratiecode volgens restauratieladder)
URL 4003 Uitvoeringsrichtlijn Historisch metselwerk
Techniek en uitvoering
Conserveren (Restauratiecategorie 1 volgens restauratieladder)
Bij conserveren (passieve conservering) zijn de maatregelen gericht op het remmen van verval, zoals het verwijderen van oppervlakkige vervuiling, mos of algen waar deze kunnen leiden tot versnelde erosie, het dichten van kleine scheuren om inwatering te verminderen, zeer plaatselijk individuele baksteen vervangen om de waterhuishouding op de gevel te herstellen.
Repareren (Restauratiecategorie 2 volgens restauratieladder)
Bij repareren (actieve conservering) gaat het om het herstellen van schade (zoals het plaatselijk verwijderen en opnieuw aanbrengen van individuele (bak)stenen en beperkte hoeveelheid metselwerk, inboeten.
Vernieuwen (Restauratiecategorie 3 volgens restauratieladder)
Bij het vernieuwen gaat het om het vervangen van een bestaand historisch onderdeel door een nieuw vervaardigd onderdeel in een oude vorm. Vernieuwen kan door kopiëren, imiteren of reconstrueren of door verbeteren.
Kopiëren betreft het aanvullend of vervangend aanbrengen van metselwerk in het oorspronkelijke verband en voegtype, met dezelfde materialen en technieken als in het oorspronkelijke werk.
Imiteren of reconstrueren betreft het aanvullend of vervangend aanbrengen van metselwerk in het oorspronkelijke metselverband en voegtype, waarbij wordt afgeweken van toegepaste materialen en technieken in het oorspronkelijke werk. Dit bijvoorbeeld aan de hand van elders uitgevoerd metselwerk (imiteren) of op basis van (archief)gegevens (reconstrueren).
Bij verbeteren blijft het beeld zo veel mogelijk gehandhaafd, maar worden aanvullende eigenschappen toegevoegd, zoals een verbeterde vochthuishouding/afwatering of thermische isolatie.
Vervangen
Bij het vervangen verwijdert men het historisch totaal aangetast onderdeel dat niet meer te conserveren, te repareren of opnieuw te gebruiken is en brengt men een nieuw gelijk(soortig) materiaal aan.
Historisch metselwerk
Historisch metselwerk betreft metselwerk aan cultuurhistorisch waardevolle objecten alsmede specifieke gemetselde constructies, zoals het metselen van gewelven en bogen of het metselen aan het staande werk van molens.
Materiaaltechnisch kan historisch metselwerk afwijken van nieuw metselwerk. Ook vanwege de cultuurhistorische betekenis van het materiaal en de verschijningsvorm geldt er bij de restauratie van historisch metselwerk een wezenlijk andere benadering dan bij renovatie van modern metselwerk.
Ellipsboog construeren
De naam van de (ontlastings)boog hangt af van de vorm en de hoogte van de gemetselde boog, niet van de diepte. De ellipsboog is een vrij moeilijke boog om te construeren en vergt daarom veel tijd. Een ellipsboog heeft een oneindig aantal porringpunten.
Hiervoor heeft men een gecompliceerde en bewerkelijke uitslag nodig, die men nog moet aanvullen met de constructie voor het bepalen van de vorm van de vlinders.
De vlinder is een hulpconstructie van gezaagde houten delen van een bepaalde vorm, waar langs men het metseldraad trekt om snel en nauwkeurig de voegrichting te bepalen.
Bij de ellipsboog moet men alle stenen apart afschrijven en behakken, slijpen en schuren. Dit is een tijdrovende en dus kostbare bezigheid.
Daar de ellipsboog een moeilijk te construeren boog is, wordt deze boog in de praktijk wel vervangen door de korfboog. Zuiver gezien is dit onjuist. De af te tekenen en te behakken of beslijpen stenen van de korfboog zijn terug te brengen naar 2, 3 of 4 vormen, al naar gelang het aantal porringpunten. Bij de ellipsboog heeft elke steen een andere schuinte.De kruin van de ellipsboog komt op een halve laag, waardoor men scherp te behakken stenen zoveel mogelijk vermijdt.
Boogvulling
In de meeste gevallen zijn de bogen voorzien van een boogvulling. Deze boogvulling kan bestaan uit normaal metselwerk, siermetselwerk met geglazuurde stenen of uit tegelwerk.
Men mag de boogvulling pas aanbrengen als de ellipsboog is geslagen en zich heeft gezet. Dit geldt met name voor bogen, die met kalkspecie zijn gemetseld!
Het principe van de ontlastingsboog is immers gericht op het ontlasten van het kozijn. Als men eerst de boogvulling opmetselt en daarna daarover de ontlastingsboog, dan rust via het boogveld het gewicht van de boog en alles wat daarboven zit juist wel op het kozijn.
Ondersteuningsconstructie van boog
Bij het metselen van een boog is een ondersteuningsconstructie nodig. De vorm van deze ondersteuningsconstructie volgt de vorm van de te metselen boog.
De ondersteuningsconstructie kan bestaan uit schenkels of formelen.
Een schenkel bouwt men op uit rond uitgezaagde platen hout, die men in verschillende lagen op elkaar spijkert.
Een formeel bestaat uit op elkaar getimmerde geklampte stukken hout en dwarshouten. Ook kan een formeel bestaan uit meerdere schenkels. Om de schenkels van een formeel op de juiste afstand van elkaar te houden, kan men houten klossen gebruiken. De bovenkant van het formeel dekt men af met houten latjes.
Langs de bovenkant van de schenkel/formeel tekent men de laagverdeling van de boog af. Hierbij moet men wel bedenken dat de voegen ter plaatse van de buitenbooglijn een normale verdeling moeten krijgen.
Bij bogen van één steen of meer moet men meestal de stenen behakken of bezagen, omdat anders bij de laagverdeling langs de binnenbooglijn de voegen bij de buitenbooglijn te wijd worden.
Schenkels en formelen moeten onvervormbaar en gemakkelijk te lossen zijn zonder stoten of schokken. Om het geheel gemakkelijk te kunnen lossen kan men het formeel op niet te kleine stutten met wiggen stellen. Ook schroefstempels bewijzen hierbij goede diensten.
Bij een formeel is het wenselijk om tegelijkertijd aan beide zijden met metselen te beginnen. Hierdoor wordt het formeel aan beide kanten gelijk belast en zal daardoor minder snel vervormen.
Als laatste onderdeel brengt men de sluitsteen aan.
Als men metselt in kalkspecie, dan moet men direct na het slaan van de boog de schenkels of het formeel iets lossen, zodat de boog zich kan zetten.
Bij metselen in cementspecie of als het metselwerk een nacht heeft over gestaan, moet eerst het metselwerk uitharden voordat men de schenkels of het formeel kan verwijderen.
Bij het metselen in kalkspecie is het bij het behakken, slijpen of schuren van stenen belangrijk om de voegen van de boog zo dun mogelijk te houden om de krimp van de kalkspecie minimaal te houden.
Voor een goede constructie van de boog moet men een oneven aantal boogstenen toepassen. Hierdoor gaat de middelste steen in de kruin van de boog als een soort sluitsteen functioneren.
Bestaand kozijn verwijderen
Om de ontlastingsboog boven een te slopen of te vervangen kozijn niet te beschadigen of te ontzetten, moet het verwijderen van zo’n bestaand kozijn met zorg gebeuren. Als er ook een boogvulling aanwezig is, moet men nog zorgvuldiger te werk te gaan.
Bij bogen met boogvulling moet men dan eerst de boogvulling zorgvuldig verwijderen en deze pas na het plaatsen van het nieuwe kozijn weer terugbrengen.
Bij bogen met boogvullingen eerst de boog slaan en laten zetten en uitharden voordat men de boogvulling kan aanbrengen.
Meer informatie
Zie voor meer informatie bij de stichting ERM voor de Uitvoeringsrichtlijn 4003 Historisch metselwerk, bij de website Restauratiebestek.nl en bij Monumententoezicht.nl.
Aandachtspunten
Het construeren van een ellipsboog vraagt wel enige ervaring op dit gebied.
Planningsaspecten
Voor de aankoop van oude restauratiestenen moet men rekening houden met het aanbod van restauratiestenen. Deze zijn vaak niet voorhanden en er is dus tijd nodig om een juiste bijpassende steen te vinden.
Onderhoudsbehoefte
De ellipsboog meenemen bij periodieke inspecties en onderhoudswerkzaamheden aan voeg- en metselwerk van de gevel. Extra letten op het los krimpen van de boogvulling met wegvallend voegwerk boven de kozijnen.
Samenstelling gegevens
De informatie is samengesteld met medewerking van onder meer Lakerveld ingenieurs- en architectuurbureau BV te Noordeloos en Klaas Boeder te Ede.
De foto's zijn afkomstig van Lakerveld ingenieurs- en architectuurbureau BV te Noordeloos, Klaas Boeder te Ede en Casadata c.v. te Doetinchem.
Disclaimer
Iedereen mag deze informatie raadplegen, afdrukken en gebruiken.
Casadata cv en de informatieverstrekkers stellen de informatie naar beste weten en kunnen zo zorgvuldig mogelijk samen. Casadata cv adviseert iedereen nadrukkelijk om niet uitsluitend deze informatie te gebruiken, maar deze altijd in samenhang met andere informatie te controleren. Casadata cv en de informatieverstrekkers aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor eventuele schade, die het gevolg is van handelingen of beslissingen, die voortkomen of gebaseerd zijn op door Casadata cv verstrekte informatie.