Land: | | Postcode: | |
|
| Zoeken: |
Troggewelf repareren of vernieuwen (tabel 22.23.789)
|
Excl. BTW | Incl. BTW | |||||||
Activiteit | Omschrijving | Bijzonderheid | Eenheid | Uren | Directe kosten | Indirecte kosten | Totaal | Eindtotaal |
Troggewelf repareren | Houten ligger in gevel aanscherven | Schoonmetselwerk aan onderzijde boogveld | m | 13,28 | 902,86 | 1.092,46 | ||
Pleisterwerk aan onderzijde boogveld | m | 14,53 | 1.014,17 | 1.227,15 | ||||
Troggewelf deels vernieuwen | Houten ligger tussen twee boogvelden vernieuwen | Schoonmetselwerk aan onderzijde boogveld | m | 18,42 | 1.224,07 | 1.481,12 | ||
Pleisterwerk aan onderzijde boogveld | m | 21,42 | 1.491,22 | 1.804,38 | ||||
Tussen 2 houten liggers 1 boogveld vernieuwen | Schoonmetselwerk aan onderzijde boogveld | m | 8,85 | 577,83 | 699,18 | |||
Pleisterwerk op onderzijde boogveld | m | 10,35 | 702,63 | 850,19 | ||||
Tussen 2 stalen liggers 1 boogveld vernieuwen | Schoonmetselwerk aan onderzijde boogveld | m | 9,60 | 641,01 | 775,62 | |||
Pleisterwerk aan onderzijde boogveld | m | 11,10 | 774,58 | 937,25 | ||||
Stalen ligger inclusief twee boogvelden vernieuwen | Schoonmetselwerk aan onderzijde boogveld | m | 22,77 | 1.458,96 | 1.765,34 | |||
Pleisterwerk aan onderzijde boogveld | m | 25,77 | 1.726,11 | 2.088,60 |
Kosten
Uitgangspunt
Alle kosten in deze tabel met de onderliggende kostenberekeningen in de specificaties zijn gebaseerd op de omschrijving en uitgangspunten, die bij deze tabel staan. In de kostenberekeningen is uitgegaan van uitvoeringstijden voor de werkzaamheden en van de bruto prijzen voor de materialen en producten.
In de calculatie van het vernieuwen van het troggewelf is ervan uitgegaan dat 50% van de bestaande bakstenen en plavuizen kan worden hergebruikt en dat 50% moet worden bijgeleverd.
Bij het repareren of vernieuwen van de liggers is ervan uitgegaan, dat ook de boogvelden aan weerszijden van de balk worden vervangen.
Kosten inclusief
De kosten zijn inclusief het stempelwerk en het treffen van voorzieningen tegen het spatten van de vloer.
Kosten exclusief
De kosten zijn exclusief het aanbrengen van werkvloeren om de formelen te kunnen ondersteunen, steigerwerkzaamheden, materieelgebruik, transport, afkomende materialen en stort, het documenteren van de bestaande situatie.
Classificaties en richtlijnen
Tongewelf of gordelboog vernieuwen
2231 Metselwerk met mortel, baksteen met mortel (STABU hoofdstuk en paragraaf)
2321 Vloeren constructief, vrijdragend (Gebouwelement NL/SfB tabel 1)
1 Conserveren (Restauratiecode volgens restauratieladder)
2 Repareren (Restauratiecode volgens restauratieladder)
3a Vernieuwen door kopiëren (Restauratiecode volgens restauratieladder)
3b Vernieuwen door imiteren (Restauratiecode volgens restauratieladder)
3c Vernieuwen door verbeteren (Restauratiecode volgens restauratieladder)
URL 4003 Uitvoeringsrichtlijn Historisch metselwerk
Techniek en uitvoering
Conserveren (Restauratiecategorie 1 volgens restauratieladder)
Bij conserveren (passieve conservering) zijn de maatregelen gericht op het remmen van verval, zoals het verwijderen van oppervlakkige vervuiling, het dichten van kleine scheuren of het zeer plaatselijk individuele baksteen vervangen.
Repareren (Restauratiecategorie 2 volgens restauratieladder)
Bij repareren (actieve conservering) gaat het om het herstellen van schade (zoals het plaatselijk verwijderen en opnieuw aanbrengen van individuele (bak)stenen en beperkte hoeveelheid metselwerk, inboeten.
Vernieuwen (Restauratiecategorie 3 volgens restauratieladder)
Bij het vernieuwen gaat het om het vervangen van een bestaand historisch onderdeel door een nieuw vervaardigd onderdeel in een oude vorm. Vernieuwen kan door kopiëren, imiteren of reconstrueren of door verbeteren.
Kopiëren betreft het aanvullend of vervangend aanbrengen van metselwerk in het oorspronkelijke verband en voegtype, met dezelfde materialen en technieken als in het oorspronkelijke werk.
Imiteren of reconstrueren betreft het aanvullend of vervangend aanbrengen van metselwerk in het oorspronkelijke metselverband en voegtype, waarbij wordt afgeweken van toegepaste materialen en technieken in het oorspronkelijke werk. Dit bijvoorbeeld aan de hand van elders uitgevoerd metselwerk (imiteren) of op basis van (archief)gegevens (reconstrueren).
Bij verbeteren blijft het beeld zo veel mogelijk gehandhaafd, maar worden aanvullende eigenschappen toegevoegd, zoals een verbeterde vochthuishouding/afwatering of thermische isolatie.
Vervangen
Bij het vervangen verwijdert men het historisch totaal aangetast onderdeel dat niet meer te conserveren, te repareren of opnieuw te gebruiken is en brengt men een nieuw gelijk(soortig) materiaal aan.
Historisch metselwerk
Historisch metselwerk betreft metselwerk aan cultuurhistorisch waardevolle objecten alsmede specifieke gemetselde constructies, zoals het metselen van gewelven en bogen of het metselen aan het staande werk van molens.
Materiaaltechnisch kan historisch metselwerk afwijken van nieuw metselwerk. Ook vanwege de cultuurhistorische betekenis van het materiaal en de verschijningsvorm geldt er bij de restauratie van historisch metselwerk een wezenlijk andere benadering dan bij renovatie van modern metselwerk.
Vorm en constructie van troggewelf
Bij restauratie van landhuizen, woonhuizen en boerderijen komt men dikwijls souterrains of kelders tegen, waarvan de bovenliggende vloer geheel uit troggewelven bestaat.
Een troggewelf is een reeks segmentbogen, ondersteund door houten of stalen liggers in de geboorten.
De vloer vormt in zijn geheel een eenheid. De ene boog functioneert als een soort van contrafort voor de andere boog, waardoor deze de zijdelingse druk daarvan opvangt.
Om het spatten van de vloer aan het begin en aan het eind te voorkomen, zijn de vloerliggers dikwijls met trekstangen gekoppeld.
Om bij reparatie of vernieuwing de stabiliteit van de vloerconstructie te waarborgen, moet men allereerst de draagbalken stempelen en de nodige voorzieningen treffen om te voorkomen dat de vloervelden spatten.
Voor het repareren of vernieuwen van een troggewelf is onderscheid gemaakt tussen gewelven met houten balken en gewelven met stalen balken als liggers.
Bij de houten liggers zijn de bovenzijden op de hoeken afgeschuind, waardoor de houten balk als een soort aanzetsteen fungeert.
Bij de stalen liggers zijn de stenen behakt om goed aan te sluiten tegen het lijf en de onderste flens van de ligger. Alleen de onderste flens is zichtbaar, de rest van de stalen ligger is opgenomen in de vloer.
Ondersteuningsconstructie
Bij het metselen van een gewelf is een ondersteuningsconstructie nodig. De vorm van deze ondersteuningsconstructie volgt de vorm van het te metselen gewelf.
De ondersteuningsconstructie kan bestaan uit schenkels of formelen.
Een schenkel kan opgebouwd zijn uit rond uitgezaagde platen hout, die in verschillende lagen op elkaar zijn gespijkerd.
Een formeel bestaat uit op elkaar getimmerde, geklampte stukken hout en dwarshouten. Ook kan een formeel uit meerdere schenkels bestaan.
In het algemeen moeten schenkels en formelen onvervormbaar en gemakkelijk zonder stoten of schokken te lossen zijn.
Om het geheel gemakkelijk te kunnen lossen, is het raadzaam om het formeel op niet te kleine stutten met wiggen te stellen. Ook schroefstempels bewijzen hierbij goede diensten.
Bij een formeel is het wenselijk dat men tegelijkertijd aan beide zijden met metselen begint. Hierdoor wordt de formeel aan beide kanten gelijk belast en zal daardoor minder snel gaan vervormen.
Eisen aan metselwerk
Bij vernieuwingswerkzaamheden aan gewelven moeten de hardheid en porositeit van het nieuwe en het bestaande metselwerk met elkaar overeenkomen.
Gewelfconstructies moet men in kalkspecie opmetselen, niet in cementspecie.
Bij cementspecie wordt het gewelf te star, waardoor er sneller scheuren bij zettingen of vervormingen ontstaan.
Bij kalkspecie moet men meteen na het slaan van de gewelfboog de schenkels of het formeel iets lossen, zodat deze boog zich kan zetten. Bij het metselen in kalkspecie is het belangrijk om bij het behakken, slijpen of schuren van de stenen de voegen van de boog zo dun mogelijk te houden om de krimp van de kalkspecie minimaal te houden.
Voor een goede constructie van de gewelfboog moet men een oneven aantal boogstenen toepassen. Hierdoor functioneert de middelste steen in de kruin van het gewelf als een soort sluitsteen.
Houten liggers repareren of vernieuwen
Na het stempelen en het treffen van de voorzieningen tegen het spatten moet men de delen van de vloervelden verwijderen om de houten balk te kunnen vernieuwen of de plaatselijk verrotte houten balk te kunnen aanscherven.
Ter plaatse van de verrotte balken het gevelmetselwerk open hakken.
Bij vernieuwing de gehele balk verwijderen en bij het aanscherven het verrotte deel van de balken verwijderen tot op het gezonde hout.
Bij het aanscherven moet men het balkhout volgens de traditionele methode met een rechte liplas of haaklas aanlassen en wel zodanig dat het aangelaste eind dragend is. De liplassen verbinden met constructielijm en doorgaande bouten of draadeinden.
De vlakken van de houten balken, die met het metselwerk in aanraking komen, in loodvrije menie zetten.
Na het repareren of vernieuwen van de houten balken de opengebroken vloervelden dichtmetselen en afhankelijk van de situatie de bovenzijde afwerken met bijvoorbeeld plavuizen en de onderzijde voorzien van stucwerk.
Voor de ondersteuning is een formeel vereist.
Stalen liggers vernieuwen
Na het stempelen en het treffen van de voorzieningen tegen het spatten moet men de delen van de vloervelden verwijderen om de stalen balk te kunnen vernieuwen.
Ter plaatse van de verroeste balken het gevelmetselwerk open hakken en de balken vervangen.
Vervolgens de opengebroken vloervelden dichtmetselen en afhankelijk van de situatie de bovenzijde afwerken met bijvoorbeeld plavuizen en de onderzijde voorzien van stucwerk.
Voor de ondersteuning is een formeel vereist.
Meer informatie
Zie voor meer informatie bij de stichting ERM voor de Uitvoeringsrichtlijn 4003 Historisch metselwerk, bij de website Restauratiebestek.nl en bij Monumententoezicht.nl.
Aandachtspunten
Bij het repareren of vernieuwen van een ligger is het zaak om ervoor te zorgen dat de vloer niet instabiel wordt. De vloer vormt in zijn geheel een eenheid.
Planningsaspecten
Voor de aankoop van oude restauratiestenen moet men rekening houden met het aanbod van restauratiestenen. Deze zijn vaak niet voorhanden en er is dus tijd nodig om een juiste bijpassende steen te vinden.
Onderhoudsbehoefte
* Eenmaal per vier jaar de kwaliteit van de troggewelven controleren op de kwetsbare plaatsen, zoals de oplegging van de stalen liggers en houten balken.
* In vochtige omstandigheden eenmaal per 8 tot 10 jaar de stalen liggers waar nodig ontroesten, behandelen met een roestwerende middel en overschilderen in de juiste kleur.
Samenstelling gegevens
De informatie is samengesteld met medewerking van onder meer Lakerveld ingenieurs- en architectuurbureau BV te Noordeloos en Klaas Boeder te Ede.
De foto's zijn afkomstig van Lakerveld ingenieurs- en architectuurbureau BV te Noordeloos, Klaas Boeder te Ede en Casadata c.v. te Doetinchem.
Disclaimer
Iedereen mag deze informatie raadplegen, afdrukken en gebruiken.
Casadata cv en de informatieverstrekkers stellen de informatie naar beste weten en kunnen zo zorgvuldig mogelijk samen. Casadata cv adviseert iedereen nadrukkelijk om niet uitsluitend deze informatie te gebruiken, maar deze altijd in samenhang met andere informatie te controleren. Casadata cv en de informatieverstrekkers aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor eventuele schade, die het gevolg is van handelingen of beslissingen, die voortkomen of gebaseerd zijn op door Casadata cv verstrekte informatie.